به گزارش پایگاه خبری راد، محمدجواد آذری جهرمی - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات - عصر سه‌شنبه ۲۶ تیرماه، در نشستی هم‌اندیشی با برخی پژوهشگران حوزه تهران قدیم، از آن‌ها خواست تا نسبت به نوع کاربری خانه‌ی تاریخی «مستوفی‌الممالک» پیشنهاد دهند. هر چند برخی از این پژوهشگران به عنوان پیشکسوتان این حوزه پیشنهادهایی را مطرح کردند، اما بیشتر از وضعیت آثار تاریخی به‌خصوص این خانه و موزه مخابرات در مجموعه وزارتخانه گله داشتند، اما تا زمان حضور آقای وزیر، او به نتیجه‌ی مشخصی برای کاربری مناسبِ این خانه‌ی تاریخی نرسید.
عبدالله انوار، پژوهشگر تاریخ تهران با بیان این‌که خانه «مستوفی‌الممالک» به عنوان خانه یکی از مهمترین رجال تهران، سابقه‌ای حدود ۱۵۰ ساله دارد، گفت: ۵۵ سال پیش خانه را دیدم، پنج سال پیش هم به این خانه آمدم. در هر دوره وضعیت آن کاملا متفاوت بود. اما با قدمِ امروز وزیر ارتباطات، امیدوارم با بودجه مناسب مرمت شود. در این خانه چه رجالی که بست ننشستند و چه اتفاقاتی که رخ نداده است.
این تهران‌شناس با اشاره به دیگر محوطه‌های تاریخی قرارگرفته در این منطقه افزود: در پایین همین منطقه، قبرستان ارامنه وجود داشت که امروز خراب شده، اما هنوز یکی از منابع تاریخی تهران و ایران محسوب می‌شود. قبرستان «باغ ایلچی» نیز که تاریخ ۲۰۰ ساله ایران را در خود دارد، بسیار حائز اهمیت است.
انوار تاکید کرد: امیدوارم این خانه به بهترین شکل مرمت شود و جوانان با تاریخ ۲۰۰ سال اخیر خود آشنا شوند. با حفظ میراث فرهنگی است که به امثال کشورهایی مانند آمریکا می‌توانیم بگوییم ملت تاریخ‌داری هستیم.
خانه مستوفی، مکانی برای معماران سنتی
ناصر تکمیل همایون، تهران‌شناس نیز در این نشست خطاب به وزیر ارتباطات گفت: پیشنهاد می‌کنم که خانه مستوفی‌الممالک به خانه معماران سنتی تبدیل شود و آموزش معماری سنتی در آن امکان‌پذیر باشد.
او با بیان این‌که سنگلج یکی از محلات پنج‌گانه تاریخی تهران است و شخصیت‌هایی مانند پدر دکتر مصدق و قهرمان تنباکو در این محل زندگی می‌کردند، ادامه داد: مستوفی الممالک شخصیت برجسته‌ای داشت و بیشتر سنت‌گرا بود. پسرش میرزا حسن مستوفی‌الممالک هم ۹ بار صدراعظم شد و به اهل محل و تهیدستان و بی‌بضاعتان رسیدگی می‌کرد.
این پژوهشگربا تاکید بر این‌که این خانه باید کارکردی متناسب داشته باشد و مثلا نمی‌تواند به موزه‌ی هنرهای مدرن تبدیل شود، افزود: باید تاریخ این خاندان را بدانیم و بعد برایش برنامه‌ریزی کنیم. مستوفی بنیانگذار دیوان "استیفا" بوده است.
تکمیل همایون با اشاره به وجود دو فرهنگسرا در محدوده سنگلج گفت: کارکرد فرهنگسرا برای این خانه معنا ندارد. خانه موسیقی و خطاطان و مداحان نیز وجود دارد، پس باید فکرِ دیگری برای آن کرد. این خانه دارای معماری سنتی است، بنابراین پیشنهاد می‌کنم آن را به خانه معماران سنتی تبدیل کنید و آموزش معماری سنتی در آن امکان‌پذیر شود.
او با بیان این‌که گاهی اوقات مرمت‌ها، اصالت را از بین می‌برند، افزود: امیدوارم برای مرمت این بنا مطالعه دقیقی روی معماری قاجار انجام شود. خانه "معیرالممالک" یا "کاظمی" را ببینید و با دقت و وسواس برای مرمت خانه مستوفی‌الممالک تصمیم بگیرید. امیدی که در دل ما ایجاد شده به قول استاد انوار نوری بر دل است که باید برای آن افراط و تفریط‌ها را از بین برد تا حفظ شود.
شهرداری منطقه ۱۲ مامور روند مرمت خانه مستوفی‌الممالک است
یکی از کارمندان شهرداری منطقه ۱۲ تهران نیز که به جای شهردار منطقه در این نشست هم‌اندیشی شرکت کرده بود، گفت: شهرداری به محض دریافت درخواست مالک و تایید نقشه و طرح‌های مرمتی خانه "مستوفی‌الممالک" و با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی نسبت به بررسی و طی مراحل قانونی صدور مجوزهای لازم اقدام می‌کند.
او با بیان این‌که خانه‌های تاریخی بسیاری در محدوده بافت تاریخی هستند که ارزش‌های بی‌نظیر هویتی برای تاریخ ایران و تهران هستند، ادامه داد: شهرداری منطقه ۱۲ همیشه دغدغه حفاظت از این بافت را داشته و دارد و اقدامات فراوانی را در این راستا انجام داده و در ادامه نیز می‌دهد.
وی احیا و مرمت سردرهای تاریخی منطقه، بازنمایی دروازه‌های قدیم تهران، انجام پروژه‌های پیاده‌رو و تلاش‌های فراوان برای رفع شب‌مردگی و ده‌ها اقدام دیگر را از دیگر اقدامات در این راستا دانست و افزود: خانه "مستوفی‌الممالک" در محله سنگلج قصه و داستان پرفراز و نشیبی را در مسیر خود طی کرده و حفظ آن همیشه دغدغه این منطقه بوده است. خوشحالم وزیر جوان و بااخلاق و در عین حال علاقه‌مند ارتباطات و فناوری اطلاعات در راه مرمت و نگهداشت این اثر پیش‌قدم شده است. این یک نشانه‌ی خوب در این جهت است که اهمیت توجه به مسئولیت اجتماعی همه دستگاه های دولتی و اجرایی کشور در راستای حفظ هویت عناصر تاریخی در پایتخت را نشان می‌دهد .
او تاکید کرد: نگهداری و مرمت این آثار ارزشمند فقط وظیفه شهرداری نیست و به تلاش همه‌جانبه دستگاه‌های اجرایی، سازمان‌های مردم‌نهاد، رسانه‌ها و حتی خیرین نیاز دارد .
وی با اعلام این نکته که معاونت شهرسازی و معماری در کنار معاونت فرهنگی و اجتماعی و حوزه روابط عمومی منطقه، مامور پیگیری دقیق و تسریع در روند مرمت و فعال‌سازی این خانه شده‌اند، اظهار کرد: شهرداری منطقه ۱۲ به محض دریافت درخواست مالک و تایید نقشه و طرح‌های مرمتی خانه مستوفی الممالک و با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی نسبت به بررسی و گذراندن مراحل قانونی به صدور مجوزهای لازم اقدام می‌کند .
تا دولت تمام نشده، دست بجنبانید
نصرالله حدادی، پژوهشگر تهران نیز نخست با گله از وضعیت ساختمان "بی‌سیم" تهران گفت: به خانه مستوفی الممالک دست نزنید اما درهای ساختمان بی‌سیم تهران را باز کنید. ده‌ها رادیو ارزشمند ایران در آنجا بایکوت شده است. یا اجازه بازدید دهید، یا این اموال را به موزه ارتباطات منتقل کنید.
او با بیان این درخواست که وزارت ارتباطات برای مرمت این بنا دست بجنباند و تا دولت تمام نشده آن را مرمت کند، اظهار کرد: منطقه قرارگیری خانه مستوفی الممالک یک منطقه تاریخی شناخته شده است. اگر قصد کاری را دارید، از همین امروز شروع کنید.
این پژوهشگر خطاب به وزیر ارتباطات اضافه کرد: شما سه سال وقت دارید این بنا را مرمت کنید؛ معلوم نیست وزیر بعد از شما علاقه‌ای به ادامه این کار داشته باشد.
او افزود: اگر مرمت را شروع کردید تا پایان آن را اصولی انجام دهید و آن را در اواسط به دلیل مشکلات بودجه‌ای یا غیره رها نکنید. نابخردی بوده است که اجازه ساخت‌وساز در اطراف این بنا داده شده و حریم آن نقض شده است.خودباختگی معماری در این منطقه به شدت دیده می‌شود و ساختمان‌های بدقواره امروزی این خانه تاریخی را احاطه کرده‌اند.
علی‌محمد سعادتی، مدیر بافت‌ها و بناهای تاریخی شهرداری تهران، نیز در سخنانی با بیان این‌که امیدوار است این اتفاق فراگیر شود تا بسیاری از خانه‌های تاریخی تهران که به دست فراموشی سپرده شده‌اند نجات پیدا کنند، گفت: امیدوارم این کار یک مسیر جدید را برای نجات خانه‌های تاریخی در بافت تاریخی تهران به وجود آورد.
او با تاکید بر لزوم بازتعریف عملکرد مناطقی مانند میدان امام (ره)، اظهار کرد: باید خانه‌ی مستوفی‌الممالک، نقش محلی آن و حتی نقش شهری‌اش لحاظ شود. امروز کیفیت‌خواهی و هویت‌خواهی در حال تبدیل به یک مطالبه‌ی مردمی است.
رجبعلی خسروآبادی، مدیر کل سابق اداره کل میراث فرهنگی استان تهران نیز در این نشست و در سخنان کوتاهی با اشاره به قانون برنامه ششم توسعه به عنوان تکلیف به همه دستگاه‌ها، برای حفاظت از بناهای تاریخی، گفت: معتقدم مالکیت برای این بنای تاریخی اهمیت ندارد، بلکه کارکرد، حفاظت و استفاده‌ی بهینه از آن اهمیت دارد.
آیت قاسم‌پور هنرمند نیز در سخنانی با تاکید بر این‌که نباید در یک جلسه در مورد کاربری چنین بنای تاریخی تصمیم‌گیری شود، گفت: فضا، مسیر، محله، بافت و نقوش و این‌که یک بنای تاریخی چه میزان می‌تواند تحمل بار را داشته باشد در کاربری ان اهمیت دارد.
همچنین مریم اطیابی، خبرنگار خطاب به مسئولان وزارت ارتباطات درخواست کرد تا این بنا به میراث‌فرهنگی تحویل داده نشود چون به گفته او، قطعا بعد از این کار به جوجه‌کبابی، کافی‌شاپ یا رستوران تبدیل می‌شود.
علی‌رضا زمانی، پژوهشگر تهران نیز با تاکید بر این‌که برای تعیین کاربری نمی‌توان با یک جلسه به قطعیت رسید، گفت: در طول سال‌های گذشته نمونه کاربری‌های زیادی برای خانه‌ی‌های تاریخی مختلف استفاده شد؛ مانند خانه جلال در خیابان خیام که برای مدتی به خانه باستان‌شناسان تبدیل شد و سپس شکست خورد، یا خانه‌ی قوام یا خانه‌ی مهربان که می‌توانیم با استفاده از این تجربه‌ها به نتایج بهتری برسیم.
به اعتقاد او، کارآمدی این بناهای تاریخی و نوع نگاه به آن‌ها در کاربری انتخابی برای آن‌ها اهمیت دارد.
سمیه ایمانیان، خبرنگار ایسنا نیز از وزیر ارتباطات خواست تا بر اساس طرحی که سازمان میراث فرهنگی چند سال قبل بر مبنای آن در نامه‌ای به همه‌ی دستگاه‌های دولتی از آن‌ها خواسته بود بناهای تاریخی تحت اختیار خود را شناسایی و به میراث فرهنگی معرفی کنند تا از آن‌ها حفاظت شود، این کار را انجام دهد.
او گفت: با توجه به قدمی که تا امروز وزیر ارتباطات برای خانه‌ی تاریخی مستوفی‌الممالک برداشته است، به نظر می‌رسد می‌توان برای نجات دیگر بناهای تاریخی تحت اختیار این وزارتخانه امیدوار بود.
کاربری مستوفی‌الممالک می‌تواند حلقه تکمیل‌کننده نگاه شهری باشد
یاسر جعفری، معاونت فنی سازمان بهسازی شهرداری تهران نیز در سخنانی نخستین اقدامی را که می‌توان برای نجات خانه مستوفی‌الممالک داشت گرفتن یک مشاور متخصص دانست تا با انجام مطالعات اولیه برای آن به یک نتیجه مناسب رسید.
او با اشاره به این‌که این بنا در طول سال‌های گذشته در اختیار مجموعه‌ای بوده که به صورت تخصصی از آن استفاده نمی‌کرده است، اظهار کرد: در بسیاری از اوقات، خانه مستوفی‌الممالک به عنوان لوکیشن آثار تاریخی استفاده می‌شده است. هر چند زیاد شنیده‌ایم که آقای حاتمی در لوکیشن‌های خود رعایت این خانه‌های تاریخی را زیاد داشته است، اما بعد از آن اکثر تیم‌های سینمایی بیشترین لطمه را به این آثار وارد کرده‌اند، بنابراین باید نخست پاکسازی‌هایی در این بنای تاریخی انجام شود، چون قطعا الحاقاتی روی آن انجام شده است.
وی انجام اقدامات اضطراری مانند استحکام‌بخشی بنای تاریخی مستوفی‌الممالک را از جمله‌ی این کارها دانست و افزود: اکنون باید تیم متخصص در این بنا مستقر شود و کاربری آنجا نباید به مرور باعث خطر برای این بنای تاریخی شود؛ بلکه باید تاریخ را در این محله نشان دهد.
جعفری اظهار کرد: کاربری‌ای که به این بنای تاریخی داده می‌شود، شاید بتواند یکی از حلقه‌های تکمیل‌کننده نگاه کلان‌شهری در بافت‌های تاریخی باشد.
او اضافه کرد: بسیاری از بناهای تاریخی صرف این‌که محل کاربری هستند، می‌توانند مکانی برای بازدید گردشگران باشند، همان‌طور که پروژه‌های مرمتی می‌توانند چنین کاربری را داشته باشند، بنابراین نباید بخش خصوصی را از مجموعه جدا کرد، آن‌ها نیاز به برنامه‌ریزی دارند.
خدایار قاقانی، کارگردان مستند "خونه" با محوریت خانه مستوفی‌الممالک نیز در سخنانی اظهار کرد: معتقدم اگر میرزا یوسف و میرزا حسن آن‌قدر در مسیر تاریخی ما اهمیت دارند، حق‌شان است که این خانه به نام آن‌ها و برای آن‌ها به موزه تبدیل شود، چون او کلکسیون بزرگی از پروانه، پیپ و ساعت داشت.
او همچنین از برگزارکنندگان این نشست به خاطر حضور نداشتن خاندان مستوفی در این نشست هم‌اندیشی گله کرد.
