رفع مشکل بازرسی فنی رادیوگرافی صنعتی معمولی با ابداع محققان ایرانی

به گزارش پایگاه خبری راد، مصطفی کبیر مجری طرح «رادیوگرافی صنعتی دو-انرژی در آزمون‌های غیرمخرب» اظهار کرد: در روش‌های رادیوگرافی با پرتوی ایکس که در دنیا معمول است، بسیاری از عیوب جسمی که مورد بازرسی فنی قرار می‌گیرد، به علت اختلاف عدد اتمی و چگالی با جسم مجاور با یک طیف پرتوی ایکس قابل شناسایی نیست.

وی افزود: این عدم شناسایی ممکن است بعدها زمانی که سازه یا مجموعه در شرایط کاری و تحت تنش یا نیروهای گوناگون قرار می‌گیرد، باعث عیوب اساسی و شکست و خرابی کل آن شود که هزینه‌ای گاه جبران‌ناپذیر مالی و جانی به همراه داشته باشد.

کبیر ادامه داد: با استفاده از این اختراع برای رفع این نقیصه که در بازرسی دوره‌ای و یا حین ساخت قطعات بهره گرفته می‌شود، می‌توان تا حد بسیار زیادی به کشف و آشکارسازی آنها اقدام کرد.

به گفته این محقق، علت دیگر نیاز صنعت کشور به جایگزینی روش‌های معمول و عمدتاً ناکارآمد در حوزه بازرسی‌های فنی با سیستم‌های نوین نظیر رادیوگرافی دو-انرژی است.

کبیر افزود: با استفاده از این اختراع تکنیکی نوین در ایران و دنیا ارائه و معرفی می‌شود که به نوعی کسب فناوری نوین و یافتن راهکاری جدید برای از بین بردن نقاط کور رادیوگرافی متداول است.

وی با بیان اینکه با این فناوری و روش جدید می‌توانیم با اطمینان بسیار بالاتری از صحت عملکرد و سالم بودن یک قطعه یا سیستم‌های وابسته سخن بگوییم، عنوان کرد: به واسطه این پروژه، می‌توانیم حوادثی مانند آنچه در تیرماه سال 1395 در مخزن 8001 پتروشیمی بوعلی ماهشهر اتفاق افتاد و خسارتی بیش از 60 میلیون دلار به کشور متحمل کرد، نداشته باشیم.

وی خاطر نشان کرد: در این پروژه همچنین با شبیه‌سازی‌های مونت کارلویی به ساخت شبیه‌سازهای تجاری رادیوگرافی تک انرژی و دو-انرژی مبادرت شده است که به نوبه خود دارای ویژگی‌های منحصر به فرد عدیده‌ای است.

وی تاکید کرد: از این پروژه در تمامی صنایعی که بازرسی غیر مخرب جزء لاینفک آن‌هاست می‌توان بهره برد. از آن‌جمله می‌توان به صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع هواپیماسازی، کشتی سازی، صنعت ساختمان، پل، سدسازی و سازه، نیروگاه‌ها، صنایع زیربخشی خودروسازی، الکترونیک و تولید بردهای الکترونیکی و ... اشاره کرد.

این فارغ‌التحصیل دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: از آنجا که از ابتدای تعریف طرح بر آن بودیم تا پروژه قابلیت صنعتی شدن و استفاده سهل بر روی همه نوع تیوب پرتوی ایکس را داشته باشد، نمونه اولیه آن نیز تمام این ویژگی‌های صنعتی بودن را داراست و در آینده‌ای نه چندان دور برای ادامه کار روی نیمه صنعتی شدن پروژه و تولید انبوه آن تمرکز خواهیم کرد.

وی با اشاره به مزایای طرح گفت: پیاده‌سازی تکنیک نوینی برای رادیوگرافی همزمان دو شیء متجانس، امکان مشاهده عیوب و نایکنواختی‌ها که در یک تک شات دیده نمی‌شوند،  ارائه روشی با حفظ (افزایش) کنتراست تصویر، شرط کمینه رزولوشن فضایی برای یک تصویر رادیوگرافی صنعتی از ویژگی‌های این طرح محسوب می‌شود.

به گفته وی، قابلیت رادیوگرافی از لوله‌ها و کابل‌های عایق دار،  رادیوگرافی بتن‌های مسلح، استفاده از فیلترهای آلومینیومی و مسی برای جذب فوتون‌های با طول موج کم که نقش مخدوش کننده دارند (سخت کنندگی باریکه) به منظور کاهش اثرات پراکندگی و افزایش کنتراست و بهبود کیفیت تصویر با بهبود کنتراست از دیگر ویژگی‌های این طرح محسوب می‌شوند.


وی با بیان اینکه این طرح به علت رفع مشکل بزرگ بازرسی فنی رادیوگرافی صنعتی معمولی، دارای مزایای بالقوه بسیار زیادی است، گفت: امکان بازرسی غیر مخرب پوشش‌های عایق‌دار، افزایش کنتراست بین مواد مخلوط مانند ناخالصی سرباره به علت استفاده از دو انرژی متفاوت، امکان اتصال دستگاه و پیاده‌سازی روی تیوب‌های ایکس معمولی،  رادیوگرافی و عیب‌یابی بتن‌های مسلح به طور همزمان شامل رادیوگرافی همزمان بتن و تقویت‌کننده فلزی در بتن‌های مسلح، امکان کنترل از راه دور از جمله مزیت‌های رقابتی طرح به شمار می‌روند.

وی با اشاره به کاربردهای این پروژه گفت: صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، خطوط لوله، مخازن تحت فشار، جوش‌های لب به لب، تانک‌های میعانات گازی، شیرآلات و بست‌ها، صنعت هواپیمایی، توربین‌های موتور جت، جوش و پرچ بدنه، صنعت ساختمان، پل، سدسازی، بتن غیر مسلح، پی، سازه‌های فولادی، مواد و متالورژی، کشتی‌سازی، صنایع نیروگاهی، صنایع دفاعی از جمله مخاطبان این طرح به شمار می‌روند.

بر اساس اعلام روابط عمومی دانشگاه امیرکبیر، دکتر حسین آفریده از دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دکتر امیر موافقی از پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران اساتید راهنما و دکتر بهروز رکرک از پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران استاد مشاور این طرح هستند.

تا کنون از این پروژه 4 مقاله در کنفرانس‌های بین‌المللی و 4 مقاله در کنفرانس‌های داخلی ارائه شده که در آن‌ها به بخش‌هایی نظیر شبیه‌سازی‌های مونت کارلویی، فرایند طراحی و ساخت و تست‌های عملی روی دستگاه و نمونه‌های واقعی اشاره شده است. همچنین برخی از مقالات در ISC نمایه شده و در حال نگارش مقالاتی در مجلات معتبر ISI است. به علت نوآوری بالای این طرح، ثبت اختراع آن با شماره 94523 در اداره ثبت مالکیت‌های معنوی ایران انجام شده است و در حال مقدمات ثبت بین‌المللی است.