باج‌گیری مرتعداران از عشایر سمنان

به گزارش پایگاه خبری راد،  زندگی عشایر به دام وابسته است و لذا اگر عرصه بر دام عشایر تنگ‌شود، زندگی عشایری نیز به مخاطره می‌افتد. در چند دهه اخیر رشد سرسام‌آور زندگی شهری، توسعه صنعت و معدن، گسترده‌تر شدن امور زیربنایی و ...همه و همه به محدودتر شدن فعالیت‌های عشایری در کشور انجامیده به طوریکه در یکی دو دهه گذشته کوچ پیاده عشایر کم‌کم جای خود را با کوچ مکانیزه عوض کرده و بخش مهمی از زیبایی‌های کوچ حداقل در برخی مناطق کشور به خاطره‌ای کمرنگ بدل شده که تنها در شکل تصنعی آن در جشنواره‌ها دیده می‌شود.

زندگی عشایر به دام و زاد و ولد آن وابسته است و زندگی دام به مرتع و پوشش گیاهی و بارش‌های بهاری گره خورده است، باران که بیاید دام عشایر با خرامیدن در مراتع خدادادی فربه‌تر می‌شوند وگرنه باید درصدد تهیه علوفه باشد که همین هزینه تولید را برای این قشر زحمتکش به شدت بالا می‌برد. از طرفی ساخت‌وسازها در مراتع و همچنین سرک کشیدن صنعت و معدن به سبزه‌زارهای مراتع نیز سبب شده دسترسی عشایر هر روز به مراتع مناسب، سخت و سخت‌تر شود.

یک دامدار عشایر با انتقاد از سودجویی برخی افراد از مراتع و بروزرسانی نشدن ممیزی مراتع در استان سمنان گفت: 70درصد عشایر در استان سمنان فاقد مرتع هستند.

علی‌اکبر معصومیان با بیان اینکه حیات دام‌ها و زندگی عشایر به مرتع وابسته است اظهار کرد: این رویه سبب شده که عشایر به ناچار سه ماه و در اوج هزینه‌ها اقدام به خرید علوفه و جو به قیمت هر کیلو 1300تومان در بازار سیاه کنند و همین هزینه‌های تولید را برای عشایر استان افزایش می‌دهد.

وی با بیان اینکه بخش زیادی از مراتع استان سال‌ها است پایش، راستی‌آزمایی و ممیزی نشده خاطرنشان کرد: همین باعث سوءاستفاده برخی مرتعداران بدون دام شده تا از این طریق با اجاره این مراتع به عشایر حقیقی از عشایر و دامداران واقعی باج بگیرند.

دست به دست شدن مرتع به نفع اشخاص و شرکت‌ها

این فعال عشایری با انتقاد از آنچه "دست به دست شدن مرتع به نفع اشخاص و شرکت‌ها"می‌خواند تصریح کرد: این دست شدن مرتع به نفع اشخاص و شرکت‌ها ظلم آشکاری به عشایر زحمتکش منطقه و خصوصا عشایر سنگسری است.

وی با گلایه از آنچه حبس بخشی از غنی‌ترین مراتع ایل سنگسر می‌خواند افزود: این مراتع در استان‌های سمنان و تهران برای قرن‌ها در اختیار عشایر این منطقه بودند اما با دست به دست شدن آنها بین افراد و شرکت‌های ذی‌نفوذ، حقوق عشایر به عنوان یکی از مولدترین بخش‌های جامعه که تجسم واقعی اقتصاد مقاومتی هستند، نادیده گرفته شود.

این دامدار، عشایر را صاحبان واقعی مراتع برشمرد و گفت: متاسفانه بخشی از غنی‌ترین مراتع به بهانه کشف معادن قلع و قمع و عرصه را بر عشایر تنگ‌تر کردند.

معصومیان خواستار عرضه مستقیم تولیدات دامی عشایر و حذف واسطه‌ها با هدایت تشکل‌ها و تعاونی‌های این بخش شد و گفت: ایجاد بستر لازم برای توسعه گردشگری در مناطق عشایری آنهم با مشارکت خود عشایر می‌تواند به بهبود اقتصاد عشایر و پایداری بیشتر این شیوه زیست و تداوم آن در استان و کشور کمک کند.

کاهش منابع آبی در قنوات و چاه‌های مالداری

وی از کمبود آب به عنوان یکی دیگر از مشکلات عشایر در استان نام برد و افزود: با توجه به کاهش منابع آبی در قنوات و چاه‌های مالداری به ویژه در مناطق قشلاقی انتظار می‌رود حداقل بخشی از آب مورد نیاز یا هزینه آن از سوی دولت تامین شود تا عشایر بتوانند به تولید خود ادامه دهند.

عشایر و دامداران با طبیعت خو گرفته‌اند، آنها در خلوت صحرا و بیابان بیش از هر کس دیگری به طبیعت و زیبایی‌های پنهان و پیدای آن نزدیک‌تر شده‌اند لذا آنها خود حافظان این طبیعت نیز هستند ضمن اینکه زندگی جامعه عشایری و روستایی با طبیعت گره خورده و ایجاد هر فاصله‌ای بین آنها و طبیعت در زندگی و تولید آنها به طور مستقیم تاثیر می‌گذارد.

حسن آبادی از دامداران دامغانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه عشایر و دامداران بیش از هر کس دیگری دغدغه حفظ طبیعت را دارند گفت: چرای دام به بهتر شدن پوشش گیاهی کمک می‌کند. دام با چرا به رویش دوباره گیاه کمک می کند. اگر مانع از ورود دام‌ها به مراتع و زیستگاه‌ها شوند، روزبروز وضعت بدتری پیدا می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: دام‌ها در طول صدها سال در همین مراتع چرا کرده‌اند و مراتع نه تنها آسیب ندیده‌اند بلکه وضعیت مطلوبی داشتند اما در ده-بیست سال گذشته که سخت‌گیری‌ها در این بخش بیشتر شده مراتع و زیستگاه‌ها هم آسیب بیشتری دیدند.

این دامدار با بیان اینکه زندگی ما به مراتع و زیستگاه ها وابسته است افزود: هیچکس به اندازه ما روستاییان و عشایر قدر این نعمت الهی را نمی‌داند و لذا ما بیش از هرکس دیگری به حفاظت از آن متعهدیم.

وی با بیان اینکه انتظار می‌رود توجه بیشتری به زندگی عشایر و دامداران شود خاطرنشان کرد: کمبود آب در مناطق عشایری و کم شدن چاه‌ها سبب شده دامداران هزینه بیشتری صرف دام‌ها کنند.

وی با بیان اینکه اگر حمایت بیشتری از دامداران شود، تولید گوشت قرمز و لبنیات در کشور می‌تواند چند برابر شود تصریح کرد: اگر این هزینه‌ای که صرف واردات گوشت از خارج می‌شود یک سال صرف عشایر و حمایت از آنان شود می‌توانند بخش زیادی از نیاز کشور را برطرف کنند.

وی با بیان اینکه هزینه علوفه و خوراک دام هر ساله بیشتر می‌شود خواستار حمایت بیشتر دولت از دامداران شد.

این دامدار در پاسخ به پرسشی در خصوص تسهیلات ارزان‌قیمت اعطایی به اشتغال روستایی و عشایری در سال‌جاری گفت: متاسفانه امکان استفاده از این تسهیلات برای ما وجود ندارد چرا که هم نیازمند ارائه طرح هست و هم در بحث ضمانت‌ها معمولا عشایر و دامداران مشکل دارند و بانک‌ها نیز هر سال سخت‌گیرتر می‌شوند.

حسن آبادی با بیان اینکه من هم می توانم سرمایه ای که صرف دام کردم را در بانک بگذارم و ماهانه درآمد بیشتری داشته باشم افزود: ما به دنبال روزی حلال و دسترنج خودمان هستیم و انتظار داریم مسوولان هم یاری‌مان کنند.

سیدابوالفضل ولئی، رئیس اداره مرتع منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان از برخورد قانونی این اداره کل با متخلفان حوزه مراتع خبر داد و گفت: علاوه بر بررسی اعتراضات دامداران و عشایر، اداره کل منابع طبیعی در ایامی از سال اکیپ‌هایی به صورت نامحسوس به منطقه اعزام می‌کند تا وضعیت مراتع و تخلفات احتمالی را بررسی کند.

وی ادامه داد: چنانچه فردی صاحب دام نباشد و مرتع خود را به عشایر اجاره داده باشد به کمیسیون ابطال معرفی و مجوز وی بعد از بررسی دقیق در کمیسیون‌های مربوطه ابطال می‌شود.

رئیس اداره مرتع منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان با بیان اینکه هر ساله ظرفیت‌هایی که از طریق بررسی مراتع این کمیسیون، آزاد می‌شود به عشایر متقاضی واگذار می‌شود افزود: تقریبا هر ساله بخشی از این مراتع بعد از آگهی در نشریات و رسانه‌ها و بررسی کارشناسانه تقاضای عشایر و دامداران به افراد ذی‌صلاح واگذار می‌شود.

وی با بیان اینکه یک طرح پایش مراتع از سال 94 در استان شروع و هر ساله ادامه می‌یابد خاطرنشان کرد: در این طرح مراتع ییلاقی و قشلاقی به صورت محسوس و نامحسوس مورد بررسی قرار می‌گیرد و چنانچه مرتعداری فاقد دام تشخیص داده شود، به سرعت مجوز وی ابطال و مرتع آزاد شده بعد از طی مراحل قانونی به عشایر و دامداران واجد شرایط واگذار می‌شود.

وی ادامه داد: براساس قوانین تعیین دامدار ذی‌حق مراتع، مساحت و ظرفیت مرتع، تاریخ ورود و خروج دام به مرتع و مدت چرای دام و محدوده سامانه عرفی و..توسط این اداره انجام و پس از انجام و طی مراحل قانونی پروانه چرای جدید به بهره‌بردار و دامدار ذی‌حق واگذار می‌شود.

واگذاری هر ساله مراتع آزاده شده به عشایر و دامداران استان سمنان

ولئی در پاسخ به این پرسش ایسنا که این مراتع آزاد شده بر چه مبنایی به افراد واگذار می‌شود اظهار کرد: معمولا بعد از انجام ممیزی، ظرفیت آزاد شده در فالب یک آگهی برای عموم اطلاع‌رسانی می‌شود و افراد واجد شرایط درخواست خود را ارائه و سپس در کمیسیون‌های تخصصی این تقاضاها بررسی و به واجدین شرایط امتیازدهی داده شده و بر همین مبنا مراتع واگذار می‌شود. ضمن اینکه اطلاعات لازم از طریق تحقیقات محلی و با استماع نظرات افراد محلی، ریش‌سفیدان و همچنین بررسی سوابق و پرونده مراتع جمع‌آوری و هرگونه تصمیمی بر مبنای آن انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه براساس قانون همه مراتع باید مورد ممیزی قرار بگیرند گفت: همه مراتعی که ممیزی آنها مربوط به قبل از انقلاب است باید مورد ممیزی قرار بگیرند که این مهم در استان انجام شده است. ضمن اینکه آن دسته از مراتعی که ممیزی آنها مربوط به بعد از سال 69 است چنانچه فردی مدعی باشد که صاحب مرتع فعالیت عشایری را تعطیل و مرتع را اجاره می‌دهد، این مهم در قالب کمیسیون‌های 49 و 42 مورد بررسی قرار می‌گیرد و چنانچه حقی هم ضایع شده یا اعتراضی وجود دارد، مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.

وی با بیان اینکه چنانچه اعتراضی از سوی عشایر وجود داشته باشد اعتراض آنها تا یک سال پس از ممیزی در کمیسیون 49منابع طبیعی استان قابل پیگیری است افزود: چنانچه بیش از یک سال نیز گذشته باشد اعتراضات از طریق سازمان جنگل‌ها قابل پیگیری است.

اینکه گفته می‌شود 70درصد عشایر فاقد مرتع هستند، صحت ندارد

ولئی در پاسخ به این پرسش ایسنا که آیا اینکه گفته می‌شود 70درصد عشایر فاقد مرتع هستند، را تایید می‌کنید اظهار کرد: بعید می‌دانم چنین چیزی صحت داشته باشد. ضمن اینکه چنانچه مرتعی در اختیار افراد فاقد دام باشند افراد آن محل می‌توانند طی درخواستی به منابع طبیعی این موضوع را پیگیری کنند.

  مشکلات عشایر تنها محدود به مرتع نیست، آنها از عدم تسطح و مرمت واقعی ایل‌راه‌ها و ساخت و ساز در آنها گلایه دارند، نبود برق و روشنایی در برخی مناطق، کمبود منابع آبی که این روزها دردی فراگیر و مشترک بین جوامع انسانی مختلف است، ضعف زیرساخت‌های آموزشی و بهداشتی، عدم بهره‌مندی از صداوسیما به دلیل ضعف آنتن‌دهی در برخی نقاط و...همه و همه گلایه‌های به‌حقی است که عشایر از مسوولان دارند.

به هر حال زندگی عشایری تنها یک نمونه از زیست در کشور و استان ما نیست بلکه زندگی عشایری بخشی از تاریخ و هویت ما ایرانیان است. هویتی که در هر کجای تاریخ این مرز پر گهر که نظر کنیم رد آن را به خوبی می‌توانیم ببینیم.

ورق به ورق کتاب قطور تاریخ ایران‌زمین به دلاوری و جان‌فشانی عشایر و ایلات و طوایف این جغرافیای عزیز گره خورده است، هنوز هم خوب اگر گوش کنیم صدای رپ رپ پای اسب‌سواردان عشایر را در نبرد با دشمنان این خاک می‌شنویم، هنوز هم مشروطه بوی رشادت مردان و زنان عشایر را با خود دارد مردانی که جان فدای این خاک کردند و زنانی که زخم آزادی را با دستار و شال خود مرهم نهادند تا دوباره و در دیگر روزی دوباره برای مردمان این مرزوبوم، شکوفه کند.

زندگی عشایری تنها یک نمونه از زیست در کشور ما نیست، عشایر تجسمی از یک تاریخ سراسر افتخارند که می‌خواهند بمانند، پس این دغدغه را محترم بشماریم و مجال این ماندن را بیش از گذشته به آنها بدهیم.